Yüzyıllardır İnsanlığın Kafasını Kurcalamayı Başarmış Soruların Cevabını Merak Ediyor musunuz?
Önce tavuk mu yumurtadan çıktı, yumurta mı tavuktan?
Aslında daha eskiden daha sıklıkla gündeme gelen bir soruydu fakat zamanla yerini yeni sorulara bıraktı! Peki cevap nedir? Darwin ve modern biyologlara göre, önce var olan yumurta olmuştu. Mesele şu ki, binlerce yıldır bir tavuğa dönüşmekte olan türler herhangi bir yerde ortaya çıkamazdı: yaşamın başlangıcı onlar için daima bir yumurtada gerçekleşecekti.
Zamanla, antik çağlarda bildiğimiz kuş şimdi yakından tanıdığımız tavuğa evrildi. Bu değişiklikler ise yumurtada embriyo aşamasında meydana geldi. Tek bir yumurta ise, insan ırkına o günden sonra tavuğun var olmasına sebep olacak hayvanı çıkarttı.
Parlak bir ışığa baktıktan sonra gözümüzde oluşan o benekler neden?
Gözlerimize parlak bir ışık geldiğinde, retinanın fotoreseptörleri geçici olarak gerilir. Böylece, kısa bir süre boyunca başka hiçbir şeye tepki gösteremezler ve normal hale döndükten sonra, noktalar bize aslında görmüş olmamız gereken ışığı gösterir. Bilim insanları, karanlık bir alandan aydınlık bir alana geçerken bir gözümüzü kapatmamızı tavsiye ediyorlar. Bu şekilde gözlerinizi parlak ışığa hazırlamış olursunuz ve o noktalar daha kolay kaybolur. Bir rivayete göre, korsanların göz yamalarını takmasının nedeninin bu olduğuna inanılıyor.
Zebralar siyah mı yoksa beyaz mı?
Aslında, zebralar beyaz çizgili, siyah atlardır. Şeritler, seçici pigmentasyon adı verilen genetik bir olay sayesinde ortaya çıkar. Siyah renk temel pigmenttir ve siyah rengin olmadığı yerlerde beyaz çizgiler ortaya çıkar. Geçmişte bilim insanları bu çizgili yapının daha az sayıda avcıyı zebralara çektiğine inanıyordu fakat bu teori tam olarak kanıtlanamadı. İngiliz bilim insanları ise bir araştırma sayesinde, siyah beyaz çizgili bu atlara daha az sayıda at sineği geldiğini ispatladı.
Kedim bazen boşluğa dikkatli bir şekilde bakıyor? Hayaletleri mi görüyor?
Aslında kediler uzun süreli olarak bir noktaya baktıklarında sıklıkla kendilerini uykuya hazırlıyorlardır. Başka bir sebebi ise oradan gelen bir koku almış olmalarıdır. Kedilerin koku alma hissi oldukça kuvvetli olduğundan, kokunun geldiği tarafa bakıp oradan bir hareket ya da ses gelmesine odaklanırlar.
Bukalemunlar nasıl renk değiştirir?
Bir bukalemunun derisinde farklı pigmentler içeren kromafor-hücreler bulunur. Ayrıca hücreler, tüm pigmentlerin eşit şekilde dağılması için yeterince büyüktür. Bu nedenle, bir bukalemun rengini değiştirmek istediğinde, bu hücrelerin diğer parçaları sıkışır ve renkler hücrenin merkezine doğru itilir. İlginçtir ki, siyah, kahverengi, kırmızı ve sarı tonları, derilerinin dış katmanında bulunan kromaforlar tarafından oluşturulur ve mavi renk daha derin katmanlara gizlenir.
Neden bazen daha çok dedemize, ya da büyükannemize benziyoruz?
İnsan genleri baskın (güçlü) ve resesif (çekinik) olabilir. Örneğin, kahverengi gözlü 2 ebeveynin mavi gözlü bir çocuğu olursa, bu aslında olağanüstü bir şey değildir. Sadece ebeveynlerin çekinik mavi göz genine sahip oldukları anlamına gelir. Yani eğer uzak akrabalarımızdan bazılarına daha çok benziyorsak, son nesillerde, bu genlerin baskın genlere karşı savaşı kaybetse de, şimdi baskın hale geldikleri anlamına gelir. Bu arada, bir ailede zaman zaman çocuklardan birinin annesine, diğerinin de babasına benzemesi söz konusudur. Bu da kardeşlerin bile farklı bir gen kombinasyonuna sahip olabileceğini kanıtlar.
Kısa öğle uykuları neden uzun uykulara göre daha çok işe yarar? Çok uzun uyuduktan sonra neden kendimizi kötü hissederiz?
Aslında uykudan sonra kendimizi nasıl hissettiğimize dair birçok etken bulunur. Kötü beslenme, fazla kahve tüketimi, enerji içecekleri içmek, az su içmek, yeterli fiziksel aktivite yapmamak bunlardan bazılarıdır. Ayrıca geç yattığınız zaman ne kadar uzun uyusanız da dinlenemeyebilirsiniz. Vücut bir süre sonra melatonini sentezleyemez ve bu vücutta birçok soruna yol açar. Gece 12’den önce yatmak, her gece hemen hemen aynı saatte uyumak ve bol bol egzersiz yapmak uyku sağlığı için oldukça önemlidir. Gündüz dinlenmek için ise uykularınız yarım saati geçmemelidir. Çünkü derin uyku evresinden çıkmak zordur ve daha yorgun hissetmenize yol açar.
Yaşlandıkça neden zaman daha hızlı geçiyor gibi geliyor?
Amerikalı bilim insanlarına göre, zaman algısı çok özneldir ve bu tamamen beyin fonksiyonunun hızına bağlıdır. Daha genç yaşlarda, beyin bilgiyi hızlı bir şekilde alır ve işler, bu nedenle zamanın yavaş olduğu izlenimini altında kalmamız kaçınılmazdır. Yaşlandıkça ise beyinde yavaşlama olduğu için zaman daha hızlı akıyor gibi gelebilir. Fransız filozof Paul Janet, öznel zaman algımızın karşılaştırmaya dayandığından bahsetmişti: yani bir ay ya da bir yılla ömrümüzün zamanını karşılaştırıyoruz. Zamanın çok hızlı geçtiğini hissetmemek için, psikologlar meditasyon yapmayı, yeni şeyler denemeyi, seyahat etmeyi, günlük tutmayı ve yeni insanlarla tanışmayı önermektedir.
Neden deja-vu yaşıyoruz?
Deja-vu bir olayı yaşarken onu daha önce de yaşamış olduğumuz hissine kapılmaktır. Freud ise bunu geride bıraktığımız bir travma ya da gizli bir arzu olarak değerlendirmiştir. Modern nöro-bilimciler bunun beynin bazı bölgelerinde stres, yorgunluk veya toksikasyondan kaynaklanan kısa süreli bir işlev bozukluğu olduğunu düşünüyor. Beyin bu noktada yeni deneyimleri eskide olmuş gibi ele alır. Bunun yanı sıra, bir durum bize hafızamızda saklanan bazı olayları hatırlattığında daha tanıdık gelebilir. Eğer Deja-vu etkisini sık sık yaşıyorsanız, ciddi bir sağlık sorunun göstergesi olabileceği için bir doktora görünmeniz tavsiye edilir.
Kahkaha atmak ya da gülmek nedir ve neden güleriz?
Bilim insanları, kahkaha atmanın 2-3 milyon yıl önce ortaya çıktığına ve kısa bir ifade gibi göründüğüne inanmaktadır. Güldüğümüzde yüzümüzdeki 80 kas bu işleve dahil olur. Kahkaha, beynin birkaç bölgesi tarafından başlatılan bir motor fonksiyondur ve birkaç bileşenden oluşur: diyaframın kasılması ve ses çıkarma ve ayrıca mutluluk hissi ve “espiriyi anlıyorum” hissi. Kahkaha, dehşete kapılma hissi ve korku gibi diğer duygulardan da kaynaklanabilir. Ancak, kahkahaların ömrümüzü uzattığının söylenmesinin bir nedeni var, bilim insanlarına göre, 15 dakikalık kahkaha, ortalama bir çikolatadaki miktarda kalori yakabileceğini söylüyor. Kahkaha, yaratıcı yeteneklerimizi geliştirir, astım ve bronşiti tedavi etmemize yardımcı olur ve hatta kanser hastası kişileri olumlu etkilediği için pozitif bir etki yaratır.
MndrSrgl 